ផ្លែឈើ ផ្កា: ពិធីបុណ្យអុំទូក បណ្តែតប្រទីប និងសំពះព្រះខែ

ជារៀងរាល់ឆ្នាំនៅខែកក្តិកព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាតែងតែប្រារព្ធពិធីបុណ្យអុំទូក បណ្តែតប្រទីត និងសំពះព្រះខែ។ ពិធីនេះត្រូវបានគេធ្វើឡើងនៅគ្រប់ទីកន្លែងប្រកបដោយបរិយាកាសរីករាយកុះករ ជាទីបំផុត។ ជាងនេះទៀត នៅតាមដងទន្លេសាប ត្រង់ម្តុំទន្លេចតុមុខ ទល់មុខព្រះបរមរាជវាំង ក្នុងរយៈ ពេល៣ថ្ងៃគឺថ្ងៃ ១៤ កើត ១៥ កើត និងថ្ងៃ១រោចខែកត្តិកមានប្រជារាស្រ្តខ្មែរជាច្រើនបានមកចូលរួមអបអរសាទរ ក្នុងពិធីបុណ្យអុំទូកនេះ។

១. ពិធីបុណ្យអុំទូក

ការប្រណាំងទូក

នៅថ្ងៃចាប់ផ្តើម( ថ្ងៃ១៤ កើត ខែកត្តិក) គឺមានការប្រណាំងទូក ង និងទូកមួង។ គណៈកម្មាការបុណ្យជាតិបានរៀបចំទូកជាច្រើនគូដែលត្រូវជ្រើសរើស ពីវត្តនានាក្នុងទូទាំងប្រទេសអោយមកចូល រួមប្រណាំង។ របៀបប្រណាំងទូកគេប្តូរគ្នាជាគូ ចេញប្រណាំង តៗគ្នាជាលំដាប់លំដោយតាមដងទន្លេសាបចាប់ពីស្ពានជ្រោយ ចង្វារ ដល់មុខព្រះបរមរជវាំង។

ការប្រណាំងទូកគឺត្រូវប្តូរខ្សែទឹកគ្នាម្នាក់ម្តងសារចុះសារឡើងជាបីជើង ក្នុងមួយថ្ងៃរហូត គំរប់បីថ្ងៃទើបប្រកាសលទ្ធផលផ្តល់រង្វាន់។ ព្រះមហាក្សត្រក៏ស្តេចយាងចូលរួម ក្នុងពិធីនេះដែរ គឺស្តេចយាងមកក្នុងពេលថ្ងៃចុងបញ្ចប់នៃពិធីអុំទូក។

២. ពិធីបណ្តែតប្រទីប

បណ្តែតប្រទីប

ពេលយប់ មានពិធីបណ្តែតប្រទីតរបស់ក្រសួងស្ថាប័ននានាតាម ដងទន្លេសាប និងអុចកាំជ្រួចកំដរផង។ ប្រទីបទាំងនោះត្រូវរៀប ចំនៅលើទូកឫកប៉ាល់ធំៗលំអរដោយក្បាច់រចនា បំពាក់ភ្លើង អគ្គិសនីយ៉ាងភ្លឺចិញ្ជាចចិញ្ចែង និងមានដាក់ឈ្មោះរបស់ក្រសួង ឫស្ថាប័នរៀងៗខ្លួន ហើយការបណ្តែតប្រទីបនេះត្រូវបានគេរៀប ចំជារៀងរាល់យប់រហូតដល់ថ្ងៃបញ្ចប់ នៃកម្មវិធីបុណ្យ។ សិល្បៈ គ្រប់ប្រភេទ ត្រូវបានគេសម្តែងជូនទស្សនាគ្រប់ទិវារាត្រី ដើម្បីកំដរបរិយាកាសឲ្យរឹងរិតតែអធឹក អាធម សប្បាយរីករាយទ្វេរឡើង។ ពិធីបណ្តែតប្រទីបនេះប្រជាជនទូទៅច្រើនធ្វើនៅពេលចេញ វស្សា មានធ្វើប្រទីបដើម្បីដាក់សណ្តែក ល្ង ពោត ដូង ត្រាវ។ល។ ដើម្បីឧទ្ទិសកុសលដល់ព្រះគង្គា និងព្រះធរណីដែលបានផ្ដល់នូវសេចក្ដីសុខសប្បាយ ភោគផលក្នុងការងារកសិកម្ម របរចិញ្ចឹមជីវិតប្រចាំថ្ងៃ និងដើម្បីរៀបចំដំណើរជូនជីដូនជីតាឲ្យត្រឡប់ទៅភូមិស្ថានដើមរបស់គាត់វិញ ដោយធ្វើទូក ឬប្រទីបតូចៗពីសំបកពីសំបកចេកបណ្តែតដោយតាំងភ្លើងទៀនលំអរ។

៣. ពិធីសំពះព្រះខែ

នៅវេលាម៉ោង១២យប់មានរៀបចំធ្វើពិធីអកអំបុក និងសំពះព្រះខែដែលមានរបៀបរៀបចំធ្វើតទៅ៖

- នៅតាមលំនៅឋានរៀងៗខ្លួន មានរៀបចំកន្លែងឲ្យបានសមរម្យ និងមានគ្រឿងដង្វាយដូចជា ទៀន ធូប ស្លាធម៌ បាយសី ផ្តិលទឹក អំបុក ចេក ដូង និងផ្លែឈើផ្សេងៗ សំរាប់ដាក់ថ្វាយព្រះខែ និងថ្វាយ គ្រប់អង្គនៃទេវតា។ នៅក្នុងពិធីនេះ គេបានយកទៀនធំៗ (ជាតំណាងឲ្យគ្រប់ខេត្ត-ក្រុង) ដាក់ដោត លើជើងទម្រមួយសម្រាប់បង្វិលផ្សងមើលទឹកភ្លៀង។
៤. ប្រភពនៃព្រះរាជពិធីអុំទូក បណ្តែតប្រទីប និងសំពះព្រះខែ
៤.១ ព្រះរាជពិធីអុំទូក

តាមសៀវភៅ “ជ័យវរ្ម័នទី៧” របស់វិជ្ជាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិតបានចែងថាៈ នៅសម័យអង្គរ នាសតវត្សទី១២ មានសេចក្តីសុខក្សេមក្សាន្តរុងរឿងណាស់ បន្ទាប់ពីព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧លោកបាន ចេញធ្វើសង្រ្គាមតាមជើងទឹក ដោយបង្រ្កាបបានអស់ពួកសត្រូវទាំងគ្រប់ទិសទីតាមឯកសារ “ល្បែងប្រណាំងទូក” របស់ក្រុមជំនុំទមនៀមទំលាប់ និពន្ធដោយលោក ថា ចំប៉ែន ហៅ ប៉ាង ជា អាចារ្យនៅពុទ្ធសាសនបណ្ឌិតរង ខេត្តឃ្លាំង “ កម្ពុជាក្រោម”បានចែងថាៈ នៅសម័យលង្វែក ព្រះបាទអង្គចន្ទទី១ ទ្រង់បានតាំងពញាតាតជាស្តេចត្រាញ់នៅកម្ពុជាក្រោមឲ្យរៀបចំនូវរបៀប ការពារ ស្រុកទេសឲ្យមានសេចក្តីសុខសាន្ត។ពេលនោះពញា តាត់បានរៀបចំទាហានជើងទឹកជាបីក្រុមគឺ ៖

១) ទ័ពស្រួចដែលបានត្រូវហាត់ច្បាំងលើទូក ដែលមានជំនាញដូចទូកប្រណាំងសព្វថ្ងៃដែរ។
២) ទ័ពជំនួយដែលហាត់ច្បាំងលើទូកដែលមានជំនាញដូចទូកចែវប្រណាំងនាពេលសព្វថ្ងៃដែរ។
៣) ទ័ពបាសាក់ គឺហាត់ចែវទូកធំៗ មានក្តោងសម្រាប់ដឹកស្បៀងផ្គង់ផ្គង់ដល់ពួកទាហានទាំងអស់។

តាមប្រភពឯកសារទាំងពីរខាងលើ អាចឲ្យយើងសន្និដ្ឋានបានថា ព្រះរាជាណាចក្រកាលសម័យ បុរាណគឺជា ប្រទេសដែលមានកងទ័ពជើងទឹកដ៏ខ្លាំងពូកែ ដោយមានការហ្វឹកហ្វឺនដ៏ច្បាស់លាស់ជា រៀងរាល់ឆ្នាំ។ ពិធីសមយុទ្ធនេះ ហើយដែលក្លាយមកជាទម្លាប់នៃព្រះរាជពិធីប្រណាំងទូករហូតដល់ សព្វថ្ងៃនេះ។

៤.២ បណ្តែតប្រទីប

តាមគម្ពីទាឋាវង្ស “ ជាភាសាបាលី” បានចែងថាៈ ព្រះចង្កូមទាំង៤នៃព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធជាបរមគ្រូនៃ យើងបានត្រូវ ប្រតិស្ថាននៅនាទីទាំង៤គឺ៖

១/ នៅត្រៃត្រឹង្សសួគ៌
២/ នៅនាគពិភព
៣/ នៅស្រុកគន្ធារៈ
៤/ នៅទន្តបុរៈកលិង្គរដ្ឋ

តាមភាណវារៈ ត្រង់ពុទ្ធនបសក្កាគាថា បានចែងថាព្រះបាទនៃព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធព្រះបរមគ្រូនៃយើង បានប្រតិស្ថាននៅលើទីស្ថានទាំង៥គឺ ៖

១) នៅសុវណ្ណមាលិកបពិត
២) នៅសុវណ្ណបពិត
៣) នៅសមនកូដបពិត
៤) នៅយោនកបុរី
៥) នៅស្ទឹងនម្មទា

តាមប្រភពនៃឯកសារទាំងពីរខាងលើ អាចឲ្យយើងសន្និដ្ឋានបានថា ពុទ្ធសាសនិកជនទាំងអស់បាន ប្រារព្ធនូវពិធីបណ្តែតប្រទីបនេះឡើង គឺដើម្បីបូជាចំពោះព្រះចង្កួមកែវនៅពិភពនាគនិងព្រះបាទនៅ ស្ទឹងនម្មទា និងនៅទីឯទៀតៗ ដើម្បីសូមសេចក្តីសុខ សេចក្តីចម្រើន តាមសទ្ធាជ្រះថ្លារៀងៗខ្លួន។

៤.៣ សំពះព្រះខែ

តាមគម្ពីរបរសត្ថទិបនី អដ្ឋកថាចរិយាបិដកបានចែងថាៈ ក្នុងដើមភទ្ទកប្បនេះ ព្រះបរមពោធិសត្វ នៃយើងទ្រង់បានឧប្បត្តិជា សសបណ្ឌិត(ទន្សាយ)។ នៅថ្ងៃពេញបូរមីព្រះពោធិសត្វទ្រង់បាន អធិដ្ឋាននូវឧបោសថសីលហើយ ទ្រង់បានឧទ្ទិសព្រះ មំសៈ(សាច់) របស់ទ្រង់ជាទានបរមត្ថបារមីដើម្បីបំពេញនូវព្រះពោធិសត្វសម្ភារ ឲ្យបានត្រាសជាព្រះពុទ្ធ។ ពេលនោះព្រះឥន្ធ ទ្រង់បានជ្រាបនូវ សេចក្តីប្រាថ្នារបស់ពោធិសត្វទន្សាយ ហើយព្រះអង្គទ្រង់បានក្រឡា ព្រះអង្គជាព្រាហ្មណ៍ ចាស់មក សុំព្រះមំសៈរបស់សសបណ្ឌិតជាអាហារ។ ព្រះពោធិសត្វបានឲ្យឥន្ធព្រាហ្មណ៍ដុតបង្កាត់ភ្លើងដើម្បីព្រះពោធិសត្វ លោតចូលដោយអង្គឯង។ ពេលភ្លើងឆេះហើយព្រះពោធិសត្វទ្រង់ក៏លោតចូលក្នុង ភ្លើងតាមសន្យា។ ដោយអំណាចនៃផលបុណ្យភ្លើងដែលកំពុងឆេះយ៉ាងសន្ធោ សន្ធៅនោះក៏រលត់ ទៅវិញទាំងអស់។ គ្រានោះឥន្ធព្រាហ្មណ៍ក៏ស្ទុះទៅត្រកងបីយកព្រះពោធិសត្វសសបណ្ឌិត ឡើងទៅ ដល់ឋានព្រះចន្ទ ហើយបាមយកម្នាងសិលាគួររួបទន្សាយ អធិដ្ឋានឲ្យនៅជាប់រហូតដល់ទីបំផុត នៃកប្ប។ដោយយោងតាមជំនឿនេះហើយ ទើបប្រជាពុទ្ធបរិស័ទ តែងតែប្រារព្ធនូវពិធីអកអំបុកនិងសំពះព្រះខែនៅរៀងរាល់យប់ពេញបូរមី ខែកត្តឹក ដើម្បីគោរពបូជាដល់វិញ្ញាណខ័ន្ធនៃព្រះពោធិ សត្វសសបណ្ឌិត និងប្រាថ្នាសុំសេចក្តីសុខក្សេមក្សាន្តរៀងៗខ្លួនរហូតមក។

ប្រភពៈ
http://www.phnompenh.gov.kh/kh/photo-phnompenh-kh--15.html
http://vkhmer.info/?page_id=164